Αυτή την συνταγή ήθελα πολλά χρόνια να σας την προτείνω. Οι παραδόσεις των Χριστουγέννων, αλλά και όλων των γιορτών σου δίνουν τόση ζεστασιά. Άλλωστε είναι πολύ σημαντικό να τηρούμε τις παραδόσεις μας και να τις μαθαίνουμε στις νεότερες γενιές, ώστε να μην χαθούν. Το Χριστόψωμο το ξέρετε όλοι. Είναι ένα παραδοσιακό, εορταστικό ψωμί που ετοιμάζεται για το τραπέζι των Χριστουγέννων.
Η παράδοση του Χριστόψωμου
Οι νοικοκυρές ετοιμάζουν το Χριστόψωμο, ή αλλιώς κουλούρα, προς τιμή του Χριστού, με ιδιαίτερη φροντίδα και υπομονή, τις παραμονές των Χριστουγέννων. Το σχήμα και ο στολισμός εξαρτάται από τις τοπικές συνήθειες. Το σχήμα του ποικίλει, άλλοτε είναι καρβέλι άλλοτε κουλούρα ανοιχτή ή κλειστή και άλλες φορές ψήνεται σε ταψί. Πάντα όμως έχει στολίσματα και σύμβολα. Στα περισσότερα μέρη, στο κέντρο της επιφάνειας του χριστόψωμου σχηματίζουν με ζυμάρι (κορδόνια ή κοτσίδες το σημείο τού σταυρού και στις άκρες του τοποθετούν καρύδια (πολλές φορές και αμύγδαλα και γαρύφαλλα), που αποτελούν σύμβολα πλούσιας παραγωγής. Η διακόσμηση του παλαιότερα καθοριζόταν από το επάγγελμα τού νοικοκύρη. Έφτιαχναν σταφύλια για τα αμπέλια τους, στάχυα για τα χωράφια τους, ζωάκια για τα κοπάδια τους ζητώντας μ΄αυτόν τον τρόπο καλές σοδειές και ευζωία. Σε μερικά μέρη μέσα στο ζυμάρι βάζουν κι ένα νόμισμα ή κάποιο άλλο σημάδι, για να φανεί, κατά το μοίρασμα, ο τυχερός τού σπιτιού. Το Χριστόψωμο θεωρείται ευλογημένο, αφού αυτό θα στηρίξει τη ζωή του νοικοκύρη και της οικογένειάς του.
Κάποιες νοικοκυρές φτιάχνουν πραγματικά αριστουργήματα, δημιουργώντας ολόκληρες παραστάσεις πάνω του, όπως οι Σαρακατσάνες, διότι πιστεύουν πως τα Χριστούγεννα είναι η κατ’ εξοχήν ποιμενική γιορτή.
Σε άλλα μέρη στολίζουν το ψωμί των Χριστουγέννων με μαργαρίτες και μισοφέγγαρα, ενώ σε περιοχές της Λευκάδας στη μέση του Χριστόψωμου φτιάχνουν με ζύμη ένα μικρό ανθρωπάκι, τον Χριστό. Αλλού πάλι είναι στολισμένο με καρύδια και σησάμι ή απλά είναι σφραγισμένο στη μέση με τη μεγάλη σφραγίδα και στις άκρες με μικρότερες (Μ. Ασία). Στην Κέρκυρα βρίσκει κανείς την κολομπίνα σε σχήμα περιστεριού, Χριστόψωμο που έμαθαν οι Κερκυραίοι από τους Ενετούς.
Το κόψιμο του Χριστόψωμου
Την ημέρα των Χριστουγέννων, κατά τη διάρκεια του μεσημεριανού γεύματος, ο νοικοκύρης του σπιτιού παίρνει το χριστόψωμο, το σταυρώνει, το κόβει και το μοιράζει σ’ όλη την οικογένειά του και σε όσους παρευρίσκονται στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι, ονοματίζοντας το πρώτο κομμάτι για το Χριστό και το δεύτερο για τους φτωχούς (για τον πρώτο ζητιάνο ή τον ξένο που θα κτυπήσει την πόρτα), ένα τελετουργικό δηλαδή σαν κι αυτό που θα επαναλάμβανε την Πρωτοχρονιά με τη Bασιλόπιτα. Μετά το μοίραζε στους παρευρισκόμενους οι οποίοι το έτρωγαν με πολύ σεβασμό και μάλιστα λέγεται ότι ούτε τα ψίχουλα δεν πετούσαν όπως δεν πετάμε και τα ψίχουλα από το αντίδωρο, αλλά τα έκαιγαν στο θυμιατό. Πολλοί παρομοιάζουν τη διαδικασία αυτή με το μυστήριο της Θείας Κοινωνίας. Σε ορισμένα μέρη, όπως στην Αιτωλία, περίμεναν προτού το κόψουν να περάσει πρώτα ο παπάς να το ευλογήσει. Έπαιρνε έτσι το χριστόψωμο θέση ιερής αρτοκλασίας. Δεν αποκλείονται ούτε οι νεκροί. Στη Λέσβο, ανήμερα τα Χριστούγεννα μοίραζαν στους φτωχούς Χριστόψωμα για τις ψυχές των πεθαμένων.
Το Χριστόψωμο ως δώρο
Το Χριστόψωμο προσφέρεται και ως δώρο, και προσωπικά πιστεύω πως είναι από τα καλύτερα δώρα! Ακόμα και σήμερα οι επισκέπτες του Χριστουγεννιάτικου γεύματος δωρίζουν Χριστόψωμα στην οικοδέσποινα. Παλιότερα οι αρραβωνιασμένες κοπέλες έστελναν τέτοια ψωμιά στους αρραβωνιαστικούς τους.
Το Χριστόψωμο δεν είναι κλασσικό ψωμί, έχει πολλά περισσότερα υλικά, κι έτσι είναι πιο πλούσιο και σε γεύση, αλλά και σε υφές. Το χαρακτηριστικό του, όμως είναι η διακόσμηση του. Εκεί αφήστε την φαντασία σας ελεύθερη. Φτιάξτε φέτος κι εσείς αυτό το συμβολικό ψωμάκι. Είναι σίγουρο ότι του αξίζει μια θέση στο τραπέζι σας!
Καλά και ευλογημένα Χριστούγεννα σε όλες και όλους!
Χριστόψωμο, το Ψωμί των Χριστουγέννων
Συνταγή για πολύ νόστιμο και εύκολο Χριστόψωμο, που αξίζει μια θέση στο εορταστικό τραπέζι σας. Καλά Χριστούγεννα!
Ingredients
- • 900-1000γρ. σκληρό αλεύρι
- • 12γρ. μαγιά ξερή
- • 1 κουταλιά ζάχαρη
- • ½ κουταλάκι αλάτι
- • 1 κουταλιά αποξηραμένο γλυκάνισο
- • 1 κουταλιά κανέλα
- • 90ml ελαιόλαδο
- • ξύσμα από 2 πορτοκάλια
- • ¼ κουταλάκι μαστίχα, κοπανισμένη με ελάχιστη ζάχαρη
- • 400ml νερό
- • 60ml κονιάκ
- • 60ml χυμό πορτοκαλιού
- • 90γρ. καρύδια, χοντροκομμένα
- • 70γρ. αμύγδαλα, χοντροκομμένα
- επάλειψη:
- • 1 κουταλιά μέλι
- • 2 κουταλιές καυτό νερό
- διακόσμηση:
- • ολόκληρα καρύδια
- • ολόκληρα γαρύφαλλα
Instructions
Βράζουμε το γλυκάνισο με τα 400ml νερό, το στραγγίζουμε και το αφήνουμε στην άκρη να γίνει χλιαρό.
Το βάζουμε στον κάδο του μίξερ και προσθέτουμε την ζάχαρη και την μαγιά. Περιμένουμε 5 λεπτά περίπου να ενεργοποιηθεί η μαγιά ( να φουσκώσει) και μετά προσθέτουμε το ελαιόλαδο, το μέλι, το κονιάκ, την κανέλα, τον χυμό, το ξύσμα, την μαστίχα και ενεργοποιούμε το μίξερ με τον γάντζο, προσθέτοντας σταδιακά το αλεύρι.
Ζυμώνουμε σε μέτρια ταχύτητα μέχρι να δημιουργηθεί ζυμάρι που να ξεκολλάει από τα τοιχώματα. Μεταφέρουμε σε αλευρωμένη επιφάνεια και ζυμώνουμε λίγο με τα χέρια μέχρι να σχηματιστεί ένα λείο, μαλακό ζυμάρι που δεν κολλάει.
Προσθέτουμε τα καρύδια, τα αμύγδαλα και το αλάτι και ζυμώνουμε για λίγο ακόμα, μέχρι να ενσωματωθούν..
Μεταφέρουμε την ζύμη σε ένα λαδωμένο μπωλ, την σκεπάζουμε και την αφήνουμε να φουσκώσει και να διπλασιαστεί, για περίπου 1-2 ώρες, σε ζεστό μέρος.
Λαδώνουμε καλά ένα στρογγυλό αντικολλητικό ταψί διαμέτρου 26εκ. περίπου.
Ξεσκεπάζουμε την ζύμη, ξεφουσκώνουμε και ακουμπάμε σε μια αλευρωμένη επιφάνεια, κόβουμε ένα κομμάτι ζύμης περίπου 350γρ. και το αφήνουμε στην άκρη για την διακόσμηση.
Ζυμώνουμε ξανά την ζύμη με τα χέρια για λίγο, την πλάθουμε σε καρβέλι και την βάζουμε στο ταψί. Την αφήνουμε να φουσκώσει ξανά για περίπου 30 λεπτά.
Ετοιμάζουμε το μείγμα της επάλειψης, ανακατεύοντας το μέλι με το νερό.
Εν τω μεταξύ, φτιάχνουμε την διακόσμηση με την ζύμη που έχουμε κρατήσει στην άκρη 2 πλεξούδες και διάφορα στολίδια της αρεσκείας μας, λουλούδια, φύλλα, ζωάκια κλπ. Ο σταυρός στο κέντρο επιβάλλεται είτε τον φτιάξετε με πλεξούδες, είτε με κορδόνια.
Αλείφουμε το ψωμί με το μείγμα της επάλειψης και τοποθετούμε επάνω τα στολίδια πατώντας τα ελαφρά να κολλήσουν. Τις πλεξούδες τις τοποθετούμε έτσι ώστε να σχηματίζουν έναν σταυρό.
Γαρνίρουμε με ολόκληρα καρύδια και γαρύφαλλα.
Καλύπτουμε με μεμβράνη και αφήνουμε να φουσκώσει για άλλα 30 λεπτά.
Αλείφουμε ξανά με το μείγμα επάλειψης. Αν θέλουμε, πασπαλίζουμε με σουσάμι. Ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο, στους 180ο C, για περίπου 50 λεπτά. Αν χρειαστεί καλύπτουμε το ψωμί με αντικολλητικό χαρτί για να μην αρπάξει.
Το αφήνουμε να κρυώσει τελείως.
Αν ψάχνετε κι άλλες εορταστικές συνταγές, πατήστε εδώ για μερικές ιδέες.
Πηγές:
https://www.argiro.gr/2021/12/paradosi-tou-xristopsomou-pos-ftiaxnetai-se-oli-tin-ellada/
https://www.sansimera.gr/articles/1024
1 Comment
Χριστόψωμο, το Ψωμί των Χριστουγέννων. | Χρονόμετρο
16 Δεκεμβρίου, 2023 at 4:09 μμ[…] https://thehealthycook.gr/%CF%87%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CF%8C%CF%88%CF%89%CE%BC%CE%BF-%CF%84%CE%BF-… […]